Sut i gerdded rhan Cerdigion o’r llwybr gan ddefnyddio cludiant cyhoeddus

Mae Vivienne Crow yn awdur a ffotograffydd awyr agored llawrydd sydd wedi ennill gwobrau. Mae hi wedi ysgrifennu dros 20 o deithlyfrau, gan gynnwys dau o’r llyfrau swyddogol ar Lwybr Arfordir Cymru.

Gallai’r syniad o symud ymlaen i lety newydd bob diwrnod atal rhai pobl rhag cerdded Llwybr Arfordir Cymru, ond mae defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn rhoi’r posibilrwydd o gwblhau darnau hir ohono o un neu ddau fan cychwyn yn unig. Rwyf wedi gwneud hyn fy hun ar rai adrannau o’r llwybr, gan gynnwys yng Ngheredigion, ac mae wedi bod yn bleserus ac yn rhyfeddol o hawdd bob amser. Roedd bws T5 o Aberystwyth i Aberteifi yn allweddol wrth wneud hyn, gyda bws 512 (a threnau) yn darparu cysylltiadau â rhan ogleddol y llwybr.

Mae Llwybr Arfordir Ceredigion yn rhedeg am 60 milltir (96km) o aber Dyfi yn y Gogledd i Aberteifi yn y de – rhan ganolog yr arfordir sy’n cofleidio’r enfawr Fae Ceredigion. Byddwn i’n argymell rhannu’r adran hon o Lwybr Arfordir Cymru i o leiaf pum diwrnod o gerdded: Ynyslas neu Borth i Aberystwyth, Aberystwyth i Lanon, Llanon i Geinewydd, Ceinewydd i Aberporth, ac Aberporth i Aberteifi.

Llefydd i aros a bwyta

Oherwydd ei chysylltiadau trafnidiaeth dda a’r ystod eang o lety sydd ar gael, efallai yr hoffech chi ystyried aros yn Aberystwyth os ydych yn bwriadu defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus i gwblhau’r rhan hon o’r llwybr. Dyna’n union a wnes i, gan gyrraedd y dref brifysgol fywiog ar dren o Wolverhampton. Mae rhywbeth ar gael yma ar gyfer y mwyafrif o gyllidebau, gan gynnwys gwestai moethus, gwestai rhad, hostel, tai gwesteion, llety gwely a brecwast o bob maint a siâp, byncws, bythynnod hunan-arlwyo, fflatiau ar lan y môr a gwersyllfaoedd. Ac, ar ddiwedd diwrnod hir o gerdded, canfûm fod yna ddigon o fwytai a thafarndai i allu ymlacio ac ail-ennill egni.

Opsiynau trafnidiaeth gyhoeddus

Heblaw am y deuddydd cyntaf, roedd aros yn Aberystwyth er mwyn cwblhau’r rhan Ceredigion o’r llwybr yn golygu dal bysiau ar ddechrau a diwedd pob diwrnod.

Gyda’r gwasanaeth T5 yn dechrau’n fuan ac yn gorffen yn hwyr yn y prynhawn, bob dydd heblaw am ddydd Sul, mae hyn yn berffaith gyrraeddadwy. I wirio amseroedd, defnyddiwch y cynlluniwr taith ar wefan Traveline Cymru.

Mae yna hefyd opsiwn i rannu’r llwybr mewn i fwy na pum diwrnod gan dorri’r camau yn Llanrhystud, Aberarth ac Aberaeron, pob un ohonynt yn cael eu gwasanaethu gan y T5. Mae’r daith sengl hiraf, Aberystwyth i Aberteifi, yn awr a 48 munud.

Mwynheais y teithiau bws hir yn fawr – roeddent yn rhoi’r cyfle i mi fwynhau’r golygfeydd o bersbectif gwahanol ac, ar y teithiau yn ôl, i fyfyrio ar y diwrnod roeddwn i newydd ei gael – ond os fyddai’n well gennych i beidio treulio cymaint o amser ar y bysiau, gallwch ddewis dau neu dri man cychwyn.

Mae opsiynau llety da yn Aberaeron, y trefi glan môr o Gei Newydd ac Aberporth, ac yn Aberteifi, y man cychwyn ar gyfer rhan nesaf Llwybr Arfordir Cymru – trwy Sir Benfro. Rhwng Aberteifi a Chei Newydd, yn ogystal â’r gwasanaeth T5, mae yna opsiwn o ddefnyddio’r gwasanaeth bws pentref arfordirol Cardi Bach (rhif 552) sy’n rhedeg drwy gydol y flwyddyn, gan alw yn Aberporth, Tresaith, Llangrannog a Chwmtydu.

Taith gerdded pum diwrnod

Mae’r daith sydd wedi’i hawgrymu isod yn seiliedig ar bum diwrnod o gerdded, gan aros bob noson yn Aberystwyth.

Diwrnod 1: Ynyslas (neu Borth) i Aberystwyth, 9 milltir/15km

Mae angen i buryddion sy’n cerdded Llwybr Arfordir Ceredigion, fel y gwnes i, ddal bws 512 i Ynyslas a dechrau eu diwrnod yng nghanolfan ymwelwyr Gwarchodfa Natur Genedlaethol Dyfi yn y twyni ar ochr ddeheuol y Dyfi.

Ar y llaw arall, mae Llwybr Arfordir Cymru swyddogol yn ymuno yn Y Borth, hefyd ar lwybr bws 512, neu daith drên 15-munud o Aberystwyth. (Mae dechrau’r diwrnod yn Y Borth yn torri cyfanswm y pellter i 6 milltir/10km).

Y tu hwnt i’r Borth, mae llwybr yr arfordir yn ymestyn ar draws brig y clogwyni garw, gan roi blas i’r cerddwyr o beth sydd i ddod wrth i’r golygfeydd tua’r de ddod i’r golwg. Daw’r daith gerdded ar y clogwyni i ben yng Nghraig-glais, cartref rheilffordd halio enwog Aberystwyth a’i chamera obscura. 

Diwrnod 2: Aberystwyth i Lanon, 13 milltir/21km

Mae yna lawer i’w weld ar y daith gerdded allan o Aberystwyth. Hon, wedi’r cyfan, yw’r dref fwyaf ym Mae Ceredigion, ac un sydd â hanes hir. Yma mae’r pier hynaf yng Nghymru, y promenâd Fictoraidd milltir o hyd ac adfeilion y castell o’r 13eg ganrif.

Pan lwyddais i rwygo fy hun i ffwrdd o’r dref, fe wnes i ddarganfod bod llwybr yr arfordir yn ymgymryd naws gynyddol anghysbell, ynysig wrth iddo ymlwybro ar hyd clogwyni, ar draws tir fferm donnog a thros rostir.

Mae llwybrau hynafol wedi creu rhigolau yn y llethrau glaswelltog wrth iddynt fynd heibio ffermydd unigol ac adeiladau adfeiliedig ar y ffordd i Lanrhystud a Llanon, y ddau’n cael eu gwasanaethu gan fws T5 yn ôl i Aberystwyth.

Diwrnod 3: Llanon i Gei Newydd, 11 milltir, 18km

Ar ôl dal y bws i Lanon, mae yna ddechrau gweddol dyner i ddiwrnod tri, yn rhannol ar lwybr balconi sydd ar silff lydan ar ochr y bryn. Roeddwn i wedi amseru fy nhaith fel y gallwn fwynhau fy nghinio yn y swynol Aberaeron, ble mae adeiladau Georgaidd lliwgar yn treulio ar hyd ochr yr harbwr. Byddwn i’n argymhell y byrgyrs yn Y Seler. Y tu hwnt i hyn, mae’r daith yn dilyn llwybrau ar ben clogwyni, gan fynd i mewn ac allan o geunentydd cudd a mynd trwy goetir cysgodol.

Pan fydd y llanw’n isel, gallwch gerdded yr ychydig o filltiroedd olaf i mewn i Gei Newydd ar y traeth – neu defnyddiwch y llwybr llanw uchel i fynd heibio safle’r “caban ar ymyl y clogwyn” ble fu’r bardd Dylan Thomas yn byw gyda’i deulu yng nghanol y 1940au.

Diwrnod 4: Cei Newydd i Aberporth, 13 milltir/21km

O Aberystwyth, mae’r bws yn ôl i Gei Newydd yn cymryd tuag awr – digon o amser i chi baratoi ar gyfer y diwrnod anoddaf a’r gorau, yn fy marn i, o’r adran hon o Lwybr Arfordir Cymru. Mae’r llwybr yn donnog i ddweud y lleiaf.

Mae clogwyni uchel, agored i’r gwynt yn sefyll uwchlaw traethau diarffordd a cholofnau môr alltraeth garw, a’r uchafbwynt yw’r llwybr clogwyn agored, dramatig i’r de o Gwmtydu. (Mae yna opsiwn mewndirol pan fo tywydd gwael ar gael i ddioddefwyr pendro.) Nid yw’n waith caled i gyd, fodd bynnag; mae’r tafarndai a chaffis yng Nghwmtydu, Llangrannog, Penbryn a Thresaith yn darparu cyfleoedd i ymlacio am awr neu ddwy. Ond peidiwch ag anghofio am y bws!

Diwrnod 5: Aberporth i Aberteifi, 13 milltir/21km

Mae taith gerdded hir arall yn disgwyl, er nad yw’r gwaith dringo mor greulon â’r diwrnod blaenorol. Fel rydych chi’n gwneud eich ffordd ar draws glogwyni garw sydd wedi’u carpedu â blodau gwyllt yn y gwanwyn a’r haf, cadwch lygad allan am fywyd gwyllt, gan gynnwys dolffiniaid, morloi llwyd, brain coesgoch, hebogiaid tramor ac amrywiaeth o adar y môr.

I mi, un o uchafbwyntiau’r rhan hon oedd y traeth prydferth a’r capel anwes canoloesol ym Mwnt. Ar ôl hyn, dim ond ychydig o filltiroedd ysgafn sydd i mewn i Aberteifi ar gyfer y daith fws hir yn ôl i Aberystwyth – a chyfle i ail-ymweld â llwybr yr arfordir rydych newydd dreulio sawl diwrnod yn cerdded.